• Kogo obciążają alimenty?
• Od czego zależy wysokość alimentów?
• Czy można wystąpić o zmianę zasądzonych alimentów?
• Kiedy dziecku nie należą się alimenty?
• Alimenty dla byłego małżonka

Alimenty / Jakie mam prawa jako strona postępowania?

 

 I. Masz prawo do informacji.

 

1. Masz prawo przeglądać akta postępowania, sporządzać z nich odpisy, fotokopie i kserokopie (robienie kserokopii jest płatne znakami sądowymi 1 zł od strony, w dodatku sekretariaty odmawiają kopiowania „od ręki” dużej ilości stron, dlatego czasami warto zabrać ze sobą aparat cyfrowy)
2. Sąd ma obowiązek powiadomienia Cię o terminie najbliższej rozprawy, na piśmie lub ustnie na posiedzeniu. Wezwanie powinno nastąpić co najmniej na tydzień przed zaplanowanym terminem posiedzenia.
3. Zasadą jest, że wszystkie postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym sąd zobowiązany jest Ci doręczyć, tak samo sąd ma obowiązek doręczyć Ci nakaz zapłaty oraz wyrok zaoczny.
4. Postanowienia i wyroki wydane na posiedzeniu jawnym sąd ma obowiązek doręczyć Ci wraz z uzasadnieniem na Twój wniosek zgłoszony w terminie 7 dni od dnia wydania orzeczenia.

2. Masz prawo aktywnie bronić swoich interesów.

 

W celu obrony swoich interesów możesz:

 

1. Korzystać z pomocy pełnomocnika.

 

Pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny, ale nie tylko. Może nim być też np. Twój rodzic, małżonek, rodzeństwo, dzieci lub wnuki.

 

2. Jako strona pozwana masz prawo wnieść odpowiedź na pozew.

 

Teoretycznie możesz to zrobić przed pierwszą rozprawą. W praktyce sąd zapewne wyznaczy Ci na to 14-dniowy termin liczony od daty odbioru odpisu pozwu. Pouczenie o prawie do złożenia odpowiedzi na pozew oraz konsekwencjach niezłożenia jej w terminie powinieneś otrzymać z sądu wraz z odpisem pozwu. Karteczka z pouczeniem często jest niewielka, zapisana drobnym drukiem, tak że mogłeś nawet nie zwrócić na nią uwagi. Konsekwencje niezłożenia w zakreślonym przez sąd terminie odpowiedzi na pozew są jednak bardzo poważne. Zgodnie z ostatnią nowelizacją kodeksu postępowania cywilnego, która weszła w życie 3 maja 2012 r., w toku sprawy strony mogą składać pisma procesowe inne niż pozew i odpowiedź na pozew tylko wtedy, gdy sąd tak postanowi. Oznacza to, że jeżeli nie złożysz odpowiedzi na pozew w zakreślonym przez sąd terminie, możesz utracić możliwość przedstawienia swoich racji na piśmie. Sąd pominie przy tym spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że uprawdopodobnisz, że nie zgłosiłeś ich w terminie bez swojej winy - zatem zaniedbanie tego może skutkować przegraniem sprawy.

 

3. Możesz i powinieneś składać wnioski dowodowe.

 

Zgodnie z ogólną regułą określoną w art. 6 kodeksu cywilnego ciężar udowodnienia faktu obciąża tego, kto z danego faktu wywodzi skutki prawne. Oznacza to, że strony muszą same dostarczać dowody sądowi, a sąd (poza kilkoma wyjątkami) nie prowadzi z urzędu postępowania dowodowego. W Twoim interesie leży zatem aby dostarczyć sądowi dowody na poparcie swoich twierdzeń. W tym celu możesz składać wnioski dowodowe: 

1. pisemnie w pozwie, odpowiedzi na pozew, albo odręnych pismach procesowych składanych w toku postępowania;

2. ustnie - na rozprawie.

 

Wniosek dowodowy powinien zawierać określenie, jaki dowód powinien zostać przeprowadzony przez sąd oraz na jaką okoliczność (tzn. co chcesz za pomocą tego dowodu wykazać).

 

Uwaga! W postępowaniu cywilnym istnieje tzw. prekluzja dowodowa - polega to na tym, że Sąd może zakreślić stronie termin na zgłoszenie wniosków dowodowych. W takiej sytuacji Sąd pominie spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że uprawdopodobnisz, że nie zgłosiłeś ich w terminie bez swojej winy - zatem zaniedbanie zgłoszenia wniosków dowodowych we właściwym czasie może skutkować przegraniem sprawy.

 

 

4. Masz prawo ustosunkować się do wszystkich przeprowadzanych przez sąd dowodów oraz twierdzeń strony przeciwnej.

 

5. Masz prawo składać środki odwoławcze od decyzji naruszających Twoje interesy (szerzej na ten temat w pkt III).

3. Masz prawo do dwuinstancyjnego postępowania - zaskarżania orzeczeń, z którymi się nie zgadzasz do sądu wyższego rzędu.

Postępowanie sądowe jest co do zasady dwuinstancyjne. Oznacza to, że od orzeczeń wydanych przez sąd I instancji przysługuje środek odwoławczy do sądu wyższego rzędu (sądu okręgowego lub apelacyjnego).

 

Podstawowymi środkami odwoławczymi od orzeczeń sądowych w postępowaniu cywilnym są apelacja i zażalenie. W niektórych sytuacjach stronie przysługują jeszcze inne środki odwoławcze, jak np. zarzuty od nakazu zapłaty.

Apelacja przysługuje od wyroków sądu I instancji oraz od postanowień co do istoty sprawy wydanych w postępowaniu nieprocesowym (np. postanowienia o pozbawieniu władzy rodzicielskiej albo stwierdzenia nabycia spadku).

Od innych postanowień wydanych w I instancji przysługuje zażalenie. Zażalenie przysługuje tylko wtedy gdy przepisy tak stanowią - katalog postanowień, od których przysługuje zażalenie zawiera art. 394 kodeksu postępowania cywilnego.

Zarówno apelacja, jak i zażalenie podlega opłacie. Jej wysokość zależy od jego przedmiotu. Opłatę należy uiścić składając środek odwoławczy. Jeżeli tego nie zrobisz sąd wezwie Cię do uiszczenia opłaty w terminie tygodniowym - brak uiszczenia opłaty w terminie określonym w wezwaniu spowoduje odrzucenie środka odwoławczego.

Środki odwoławcze rozpatruje sąd II instancji, ale wnosi się je do sądu I instancji, które przesyła je następnie wraz z aktami postępowania sądowi wyższego rzędu.

 

Pamiętaj o terminach!

Zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego pismo wniesione do sądu po upływie terminu nie wywołują żadnych skutków, dlatego warto pamiętać o następujących zasadach:

1. Jeżeli początkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie (przykładowo odbiór korespondencji), nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło.

2. Termin upływa z końcem ostatniego dnia.

3. Oddanie pisma procesowego w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego (!) jest równoznaczne z wniesieniem go do sądu.

Zatem, przykładowo, jeżeli postanowienie o zabezpieczeniu otrzymałeś we wtorek, to ostatni dzień na złożenie zażalenia na to postanowienie wypada we wtorek za tydzień, nie musisz składać go do sądu osobiście, wystarczy, że nadasz je na poczcie przesyłką poleconą.

Pamiętaj! Jeżeli nie wniosłeś pisma do sądu w terminie bez swojej winy, masz prawo złożyć wniosek o przywrócenie terminu.

 

4. Masz prawo korzystać z pomocy adwokata.

Stara łacińska sentencja mówi, że nieznajomość prawa szkodzi (łac. ignorantia iuris nocet) i w pełni sprawdza się to w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu cywilnym. To strony odpowiadają za wynik postępowania i usprawiedliwianie się nieznajomością procedur nie jest dla sądu (z nielicznymi wyjątkami kiedy to sąd jest obowiązany udzielić stronie pouczenia) żadnym wytłumaczeniem.

Jeżeli nie masz środków na opłacenie wynagrodzenia adwokata możesz domagać się wyznaczenia Ci adwokata z urzędu. Zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego strona zwolniona przez sąd od kosztów sądowych w całości lub części, może domagać się ustanowienia adwokata lub radcy prawnego. Również jeżeli nie byłeś zwolniony przez sąd od kosztów sądowych, może się domagać ustanowienia adwokata lub radcy prawnego, jeżeli złożysz oświadczenie, z którego wynika, że nie jesteś w stanie ponieść kosztów jego wynagrodzenia bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Do wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego należy obowiązkowo załączyć wypełniony i własnoręcznie podpisany formularz oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania. Formularz ten można znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości w zakładce "formularze".